Nowa ustawa Prawo zamówień publicznych, czyli projekt z dnia 11 września 2019 r. to największa zmiana w zamówieniach publicznych od 2004 roku, gdy zaczęła obowiązywać obecna ustawa Pzp. Najważniejszy akt prawny regulujący system zakupów na rynku instytucji publicznych doczekał się po wielu latach zakończenia prac nad nowym brzmieniem przepisów. Ciekawostką jest fakt, że dotychczasowa ustawa Prawo zamówień publicznych była jednym z najczęściej nowelizowanych aktów prawnych!
Głównym celem prac nad nową ustawą Pzp była konieczność usprawnienia procedur zarówno dla zamawiających ogłaszających postępowania, jak i dla wykonawców. Szczególnie tę drugą grupę chce wesprzeć ustawodawca zawierając w nowym projekcie szereg usprawnień.
Bieżące problemy wykonawców
Jednym z problemów, z którym borykają się na co dzień wykonawcy było wybieranie przez zamawiających ofert najtańszych, a nie najbardziej efektywnych. Wykonawcy skarżyli i się również na nieproporcjonalny do potencjału udział przedsiębiorców z sektora MŚP w rynku zamówień, a także nieefektywne zarządzanie procesem zakupowym, niejednolite orzecznictwo sądów powszechnych i Krajowej Izby Odwoławczej i sposób rozwiązywania sporów. Wykonawcy zwracali też uwagę na niesprawiedliwy podział ryzyk w umowach zniechęcający do starań o pozyskanie zamówień oferowanych na często nierynkowych warunkach oraz koncentracji zamawiających na spełnieniu formalnych wymogów postępowania, a nie uzyskaniu najlepszego jakościowo produktu lub usługi.
Efekt? Malejące zainteresowanie rynkiem ZP
W wielu przypadkach zamawiający mieli problem ze znalezieniem odpowiedniego wykonawcy i zmuszeni byli unieważniać przetargi, bo do postępowania stawiało się na przykład tylko dwóch wykonawców, z których żaden nie spełniał wymogów. W sporej części przetargów pojawiała się nawet tylko jedna oferta. Tymczasem zamówienia publiczne to kluczowa forma udziału sektora publicznego w gospodarce, a wartość udzielonych zamówień według ustawy Pzp w roku 2017 to ok. 163,2 mld zł, czyli 8,23% PKB i 234,6 mld zł w zamówieniach bez konieczności stosowania formalnych postępowań.
Spore zmiany w przetargach poniżej progów UE
Nowa ustawa Pzp to aż 623 artykuły, czyli 3-krotnie więcej niż dotychczasowe prawo. Tematyce przetargów poniżej progów UE w nowej ustawie Pzp został poświęcony dział III. Jedną z ciekawszych zmian w tym zakresie jest ograniczenie ilości trybów udzielania zamówienia z dziewięciu do jedynie czterech. W nowej ustawie nie będzie więc zapytania o cenę, licytacji elektronicznej, ale także przetargu nieograniczonego, ograniczonego, dialogu konkurencyjnego oraz negocjacji z ogłoszeniem. Te tryby ma zastąpić całkowicie nowy – tryb podstawowy, który w dużej mierze będzie regulowanych przez zamawiającego w dokumentach zamówienia. Ten tryb jest ciekawym rozwiązaniem dla wykonawców, którzy będą mieli okazję (przy zachowaniu pewnych procedur) negocjować z zamawiającym treść oferty w celu jej ulepszenia (wyłącznie w zakresie elementów, które podlegały wcześniejszej ocenie w ramach kryteriów oceny ofert).
Elektronizacja zamówień publicznych
Według nowej ustawy Pzp nie będzie obowiązkowe posiadanie kwalifikowanego podpisu elektronicznego przez przedsiębiorców, co jest obowiązkiem w tej chwili. Czynności takie jak złożenie oferty, oświadczenia wstępnego czy wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu będzie można opatrywać jedynie podpisem zaufanym lub podpisem osobistym. Kolejną zmianą wynikającą z nowej ustawy jest wysokość ewentualnego wadium, który wyniesie maksymalnie 1,5% wartości zamówienia, a więc połowę mniej niż dotychczas. Ważną zmianą będzie jeszcze sposób przekazania wadium, które nie będzie mogło zostać złożone przez wykonawcę w postaci poręczenia bankowego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, a jedynie jako oryginał gwarancji lub poręczenia w postaci elektronicznej.
Korzystne zmiany według nowej ustawy Pzp
Nowa ustawa Pzp mimo zwiększeniu liczby artykułów niemal 3- krotnie wydaje się dobrze usystematyzowana i klarowna. Brak wielopoziomowych odesłań legislacyjnych sprawia, że nowy akt prawy tworzy logiczną całość. Warto zwrócić również uwagę na nacisk ustawodawcy na proces przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia. Są tu korzystne zmiany dla wykonawców, czyli np. wstępne konsultacje rynkowe, analiza potrzeb, które pozwolą wykonawcom wpłynąć na decyzję zamawiających co do warunków i kształtu przyszłego zamówienia. Cel? Kupować mądrze i na warunkach zadowalających także dostawcę usług, dostaw, czy robót budowlanych. Ważną zmianą będzie również wprowadzenie katalogu klauzul abuzywnych (zakazanych) w zawieranych umowach między zamawiającymi i wykonawcami polegającym między innymi na zakazie wprowadzenia kary umownej za opóźnienie na rzecz kary za zwłokę czy zakaz kar za okoliczności za których wykonawca nie ponosi odpowiedzialności, a także zakaz dowolnego ograniczania zakresu zamówienia.
Warto zwrócić także uwagę na korzystną zmianę dotyczącą wprowadzenia obowiązkowego zaliczkowania lub płatności częściowych w umowach zawieranych na okres powyżej 12 miesięcy. Wykonawcom może również spodobać się fakt zrezygnowania w ustawie z wielu obowiązkowych przesłanek wykluczenia wykonawców np. za składanie nieprawdziwych informacji i przeniesienia ich do katalogu przesłanek fakultatywnych, których zamawiający nie będą zobowiązani wymagać.
A co z elektronizacją?
Elektronizacja zamówień publicznych w pełnej wersji ma być stosowana, tak jak nowa ustawa Pzp, od 1 stycznia 2021 r. Dotychczas obowiązek jej stosowania dotyczył jedynie postępowań o kwotach powyżej progów unijnych. Od stycznia 2021 r. elektronizacja dotyczyć będzie wszystkich uczestników rynku zamówień publicznych. Dla wykonawców stanowić to będzie kolejne wyzwanie obok wprowadzanej nowej ustawy. Wykonawca będzie zobligowany do składania ofert w systemie wybranym przez zamawiającego, który ma do dyspozycji rozwiązanie bezpłatne (miniPortal), albo platformy komercyjne stwarzające wiele dodatkowych możliwości. Warto przed wejściem w życie elektronizacji dowiedzieć się więcej o platformach komercyjnych, aby po wejściu w życie przepisów być przygotowanym do składania ofert elektronicznie.
Nowa ustawa Prawo zamówień publicznych niesie szereg usprawnień na rynku przetargów. Usprawnienia w dużej mierze mają dotyczyć wykonawców. Ostateczną ocenę zaproponowanych rozwiązań i ich skuteczności będzie można jednak przedstawić dopiero po wejściu zmian w życie tj. po 1 stycznia 2021 r. Warto dodać, że wykonawcy przed wejściem w życie zmian powinni zapoznać się z ustawą i nauczyć się stosować zmiany po nowemu. Na wykonawców czeka więc wyzwanie przyswojenia nowej ustawy Pzp, ale także udział w przetargach w sposób 100% elektroniczny. Rok 2020 i 2021 będzie więc sporym wyzwaniem dla wykonawców, którzy chcą być gotowi do stosowania w praktyce nowej ustawy Pzp i dodatkowo bez problemu radzić sobie w postępowaniach elektronicznych.
Witamy na stronach eB2B sp. z o. o. specjalizującej się w optymalizacji zarządzania procesami zakupowymi. Z sukcesem wdrożyliśmy naszą Platformę Zakupową eB2B w wielu największych spółkach w kraju. Jest to intuicyjne, łatwe w obsłudze, narzędzie wspierające kupców w codziennej pracy, pozwalające zreorganizować i uprościć komunikację z działem zakupów, uprościć i przyśpieszyć wybór dostawców, zapewnić oczekiwany obieg dokumentów i sprawozdawczość.
